Добро опремена армија е еден од главните гаранти за безбедност на Македонија во време на глобални тензии поврзани со граѓански немири и тероризам, можноста за ескалација во регионот, но и обврска после влегувањето во НАТО. Македонија во периодот од 2019 година до 2028 година ќе треба да инвестира 700 милиони евра за модернизација и опремување на македонската армија со цел успешна и квалитетна интеграција во НАТО. Се работи за доста амбициозен план, кој што веројатно тешко во целост ќе биде спроведен, со оглед на економската криза како резултат на епидемијата на КОВИД-19. Во претходната статија пишував за проблемите со кои што се соочува Армијата на Република Македонија во моментот.
Армијата на Република Македонија и покрај тоа што во 2018 година стана дел од НАТО се уште користи оружје произведено во Југославија и во бившиот СССР. АРМ во моментов користи хаубици кои се речиси музејски експонати. Станува збор за американските хаубици M2A1 и советските (руските) М-30, чие што производство започнало во 1941 и во 1939 година. Останатиот дел од воената опрема е постар од 40 години. Но како резултат на предстојната модернизација и набавка на нова воена опрема, сето тоа ќе остане историја. Модернизацијата мора да биде долгорочен континуиран процес, кој не треба да се врзува со мандатот на една влада.
Армија по НАТО стандарди
Во 2018 година Стејт Департменот го создаде специјалниот фонд European Recapitalization Incentive Program, or ERIP [1], за помош на европските нации да го заменат оружјето од руско производство со американска и западна воена опрема. Македонија е дел од тој фонд, и со помош на тој фонд Македонија започна амбициозна програма за модернизација на армијата, согласно Долгорочниот план за развој на одбранбените способности (ДПРОС). Армијата на Република Македонија преку донации во последните 20 години добиваше ограничен број на модерно оружје и техника од Турција, САД и Германија.
Согласно Долгосрочниот план за развој на одбранбените способности (ДПРОС), Македонија во наредните 10 години ќе набави 150 борбени оклопни возила за Првата механизирана пешадиска бригада, хаубици со дострел до 20 километри, нови борбени и транспортни хеликоптери, опрема за инженерскиот баталјон и специјализирани возила за справување со импровизирани експлозивни направи, набавка на дронови, интегриран систем за воздушно набљудување, нови ПВО системи, дигитални радиотелефонски уреди и базни станици со заштита, како и замена на досегашниот телекомуникациски систем со оптички дигитален телекомуникациски систем се дел од предвидените инвестиции во одбраната со долгорочната стратегија за развој на одбранбените способности на Владата на Република Македонија.
Најголема набавка на воена опрема во историјата на Македонија е набавката во вкупна вредност од околу 210 милиони долари на борбени оклопни возила од САД. Проектот се реализира како повеќегодишен проект во соработка со Владата на САД користејки ја програмата Foreign military sales (FMS), при што се користат и американските фондови ERIP, CRIFF и програмата 333 со што учеството на Владата на САД ќе изнесува околу 20-25% од вкупната сума. Проектот се реализира како договор „Влада со Влада“ со Владата на САД и вклучува набавка од две реномирани компании на воената индустрија на САД и тоа „Oshkosh Defense” и „General Dynamics Land Systems“. Веќе е во тек набавката на лесните оклопни возила JLTV од компанијата „Oshkosh Defense” и до сега се склучени сите аранжмани за набавка на околу 40 возила од оваа компанија. Со објавување на одлуката на Конгресот на САД за одобрување на склучувањето на договорот за набавка на ЛОВ „STRYKER“ од компанијата „General Dynamics Land Systems” влегува во финалната фаза на заокружување севкупниот проект за опремување со ЛОВ. Согласно ДПРОС и предвидените национални буџетски средства се планира во првата фаза да бидат набавени околу 20 возила „STRYKER“. Испораката на возилата се очекува да отпочне од 2022 година [2].
Армијата на Република Македонија ќе набави турски лесни хаубици од калибар 105 мм, пишува порталот Балканска безбедносна мрежа. Станува збор за 18 хаубици Боран произведени од турската компанија МКЕК. За време на саемот за оружје ИДЕФ 21 во Истанбул на 17 август, македонската министерка за одбрана Радмила Шекеринска потпиша документ со турскиот колега Хулуси Акар за петгодишната воено-економска соработка. Според долгорочниот план за развој на македонската одбрана за периодот од 2019 до 2028 година, планирана е набавка на модерни хаубици од 105 мм, пишува порталот. Тие се сместени во првата листа на приоритети со други средства за воена опрема, која ги вклучува сите потреби на лесната пешадиска борбена група, декларираните единици на АРМ за задачи во рамките на НАТО [3].
Набавката на модерни борбени оклопни возила како и на модерни хаубици се за опремување на Лесна пешадиска баталјонска група, бидејќи Македонија како членка на НАТО истата треба да ја стави да биде на располагање на Алијансата. Оваа единица ќе учествува во разни НАТО операции ширум светот. Македонија во иднина ќе ја продолжи набавката на воена опрема од САД, и ќе набави дронови од Турција, како и МРАП возила. САД на Македонија ќе и донираат МРАП возила како и транспортни хеликоптери после 2025 година.
Пушува: Дарко Тодоровски
Магистер по меѓународни односи и воен аналитичар
