Армијата на Република Македонија денес за жал е далеку од современите армии, и наликува на армија од 70-тите години на 20 век. Иако на хартија Македонија располага со солиден број на воена техника, истата е застарена, и мал дел од неа е исправен и е во работна функција. Голем број на професионални војници, офицери, ја напуштаат армијата и заминуваат во странство, бидејќи не ја гледаат својата иднина во АРМ. Реалниот број на војници, офицери и кадар е помал од бројките кои што се предвидени според разните стратешки документи на Министерството за одбрана на Република Македонија. Причина за ваквата состојба на АРМ е систематското неинвестирање во АРМ и во нејзините капацитети во последните 18 години.
Иако според Стратегијата за одбрана на Република Македонија од 2020 година и Долгорочниот план за развој на одбранбените способности 2019- 2028 е предвидено Македонија да располага со мала, мобилна и современа армија според потребите на 21 век, во реалноста тоа не е така. На Македонија и треба современ Доктринален документ за развој на армијата, и врз база на тој документ да се изгради мала и мобилна армија.
Пред се треба да се решат станбените прашања за припадниците на АРМ, проблемите со транспортот, условите и стандардите за работа, како и изградбата на модерни касарни, објекти, инфраструктура и логистика.
Шароликост на разни видови на воена техника и опрема од разни држави, микс од Југословенска, Советска и НАТО техника која што најголем дел ни е донирана, и која што претставува голем проблем со логистиката и оддржувањето на истата таа техника. Во АРМ не постои никаква унифицираност на воената техника и опрема, па има интересни случаи во оклопните единици, каде што се присутни и Советска и НАТО техника, исто е и со артилериските единици, како и со воздухопловниот винг. Исто е и со стрелачкото и личното вооружување на Полкот за специјални операции и на другите припадници на АРМ. Голем дел од вооружувањето, опремата и техниката е старо и по 40 и повеќе години. Истото тоа оружје и опрема, без соодветна модернизација не одговара на современите предизвици и закани.
Потребна е унификација и набавка на современи видови на оружје и техника. За поздравување е набавката на лесните оклопни возила JLTV и оклопните возила Stryker од САД, како и 18 стационарни хаубици Боран од Турција. Но тоа е премалку, потребно е набавка на една или две батерии самоодни хаубици, на пример турските T-155 Fırtına, или германските PzH 2000 (Panzerhaubitze 2000), кои што пред неколку години ги набави Хрватска. Покрај самоодните хаубици, потребно е и набавка на батерија реактивна артилерија, плус оклопни возила или камиони на кои што ќе бидат монтирани минофрлачи од разен калибар, што ќе доведе до зголемување на мобилноста на артилеријата. Потребна е набавка на современи противтенковски системи, како и на рачни ракетни фрлачи, и лично вооружување за секој припадник на АРМ. Плус потребна е итна обнова на единиците за противвоздушна одбрана, со лесни преносливи ПВО системи од мал дострел, но и со мобилни ПВО системи од среден дострел.
На АРМ и се потребни современи дронови, кои што се иднината на војувањето, и треба да ги искористи одличните врски со Турција и со Израел за набавка на современи ударно-разузнавачки дронови од различна класа. По примерот на Албанија, Србија, Полска и други Европски држави, Македонија за потребите на АРМ би требало да набави ударно-разузнавачки дронови Bayraktar TB2, како и разузнавачките израелски дронови Searcher Mk II. Овие два вида на дронови може да се користат за контрола на државните граници, како и за справување со природни катастрофи. За жал АРМ во моментов не располага со современи дронови од средна категорија. Плус АРМ може од Израел да купи разни видови на дронови камиказе. Воздухопловниот винг треба да се модернизира, и по примерот на Србија, може да се набават повеќенаменските хеликоптери EC135 од Airbus. Итно е потребно инвестирање и во системите за комуникација, за радио-електронско војување и разузнавање, радари за контрола, како и во системите за сајбер-војување. Предвидените 700 милиони евра за модернизација на АРМ се премалку. Воените конфликти на Блискиот Исток, како и војната помеѓу Русија и Украина докажаа дека кардинално се менува обликот на самата војна, доктрината за водењето на војната, како и оружјето и воената техника. Голем број на држави започнаа со обемни структурни реформи на своите вооружени сили. Посебно НАТО држави. Македонија сеуште тапка во место, а АРМ деградира. Доколку во минатото било гордост да си припадник на ЈНА и на АРМ, денес тоа не е така.
Пишува: Дарко Тодоровски
Магистер по меѓународни односи и воен аналитичар
