Доцна синоќа грчките медиуми објавија дека во близина на Кавала се урнал украински транспортен авион Ан-12 кој што превезувал непознато оружје и муниција. На видеото снимено од локалните жители се гледа како авионот се претвора во огнена топка пред да удри во земјата. Лавина реакции се покренаа на социјалните мрежи, од тоа дека авионот превезувал оружје и муниција за Украина, па се до тоа дека превезувал оружје и муниција за кризните жаришта на Блискиот Исток. Утрово, Министерството за одбрана на Србија излезе со официјални информации и демант за овие тврдења, и изјави дека муницијата била наменета за Бангладеш, што го покажуваат и документите.
Министерот Стефановиќ изјави дека авионот во сопственост на компанијата Meridian Ltd од Украина, кој синоќа се урна на територијата на Грција и полета од Ниш, превезувал 11,5 тони стока од српската наменска индустрија, приватната компанија „Валир“ д.о.о., во Бангладеш. Купувач на муницијата е Министерството за одбрана на таа земја, а транспортот вклучувал осветлувачки мини и училишни мини.
„Клиентот беше Министерството за одбрана на Бангладеш, како овластен конечен клиент, а летот имаше нишка рута со технички слетувања во Аман, Ахмад Абад и беше планирано да слета во Дака како крајна дестинација“ [1], рече Стефановиќ.
Пред еден месец се појави информација дека оружје од Србија се транспортира во Украина и на крајот се утврди дека оружјето од Србија се транспортирало за Алжир со сите потребните дозволи.
Младен Богдановиќ, директор на фирмата „Валир“ д.о.о. кој е сопственик на пратката која се наоѓала во украинскиот авион кој синоќа се урна во Грција кај градот Кавала, во ексклузивна изјава за Нова.рс [2] открива што точно имало во авионот кој полетал од Србија и се урна во Грција.
„Станува збор за мини за обука, чиј извоз беше договорен и потпишан договор во 2021 година со Министерството за одбрана на Бангладеш. „Тоа се мини за обука со кои требаше да се обучуваат припадници на армијата на Бангладеш [3]“, изјави Младен Богдановиќ, директор на компанијата „Валир“ д.о.о.
Но од Грција стигнуваат интересни вести. Специјалисти за нуклеарна и биолошка заштита се испратени на местото на несреќата Ан-12 во Грција, објави грчкиот ТВ канал Опен. Според новинарите, на сите им било кажано да носат заштитни маски, бидејќи има одредена специфична миризба од местото на уривање на авионот. Подоцна ТВ каналот објави дека грчките власти донеле одлука за евакуирање на пожарникарите и новинарите на 1 километар од урнатиот авион. Според него, ова барање го поставила централата на противпожарната служба. Според началникот за цивилна заштита на округот Кавала, Ставрос Кивракис, наредбата за итно повлекување на сите сили кои ја обезбедуваат областа била дадена бидејќи не била позната токсичноста на товарот што го превезувал авионот.
Затоа, на дилерите со оружје не им е доволно само профитирањето од нелегитимните војни и легалната и нелегална продажба на оружје и муниција, туку важно е дополнително да си ги зголемат маржите и профитот. Затоа, логично, најмуваат авиокомпании кои користат обично стари советски авиони кои можат да ви паднат на глава во секој момент, без разлика дали поради дефект на моторот или целосно откажување на електричниот систем.
Како резултат на воените конфликти кои што во моментот се активни ширум светот, цвета легалниот и нелегалниот пазар со оружје. Во тој поглед Балканот игра посебна улога во трансферот и продажбата на оружје. Србија и Бугарија се двете клучни држави на Балканот, плус Чешка во Централна Европа. Помал удел на Балканот имаат и Хрватска и Босна и Херцеговина. Во последните 10 години од овие држави е извезено оружје и муниција за повеќе од 10 милијарди долари, претежно од Чешка, Бугарија и Србија. Најголем дел од ова оружје и муниција заврши во кризните жаришта на Блискиот Исток и во Северна Африка. За таа намена за транспорт на оружјето и муницијата најчесто се користат советски типови на авиони, почнувајќи од Ан-12, Ил-76 и Ан-124. Но за патот на оружјето од Балканот до кризните жаришта во друга статија.
Пишува: Дарко Тодоровски
Магистер по меѓународни односи и воен аналитичар